Kostprijscalculaties worden al eeuwenlang gebruikt voor het begroten en acquireren van bouwprojecten. Door toenemende concurrentie moeten aannemers steeds meer calculaties maken om hun portefeuille op peil te houden. Tegelijkertijd willen opdrachtgevers meer inzicht en grip krijgen op cost engineering, voor het aanbesteden van geïntegreerde prestatiecontracten. Peter van der Pijl MRICS, senior adviseur bij Kontek en voormalig President van The European Council of Construction Economics, geeft zijn visie over 20 jaar cost engineering.
Veranderingen in calculatieproces van cost engineering
Calculeren is een eeuwenoud vak waarover echter weinig literatuur is geschreven. Wie in de historie daarvan geïnteresseerd is, kan ‘Kostte wat het kost, stille krachten in de bouw’ lezen. “Tot de introductie van automatiseringsoplossingen zijn prijscalculaties vooral onderhevig geweest aan economische invloeden”, zegt van der Pijl. “Eeuwenlang waren de arbeidskosten laag en materiaalkosten hoog. De afgelopen decennia is die verhouding volledig omgekeerd, door gestegen lonen en schaarste aan ervaren vakmensen. Verder is het prijsvormingsproces in de bouw en civiele techniek afhankelijk van overheidsbeleid, waaronder het Btw-tarief en subsidies. Maar ook maatschappelijke trends, zoals de interesse voor duurzaam bouwen en meer herontwikkeling door de leegstand van kantoren en winkels. De laatste jaren zijn nieuwe contractvormen, behoefte aan risicomanagement en vergaande digitalisering de kostprijscalculaties aan het beïnvloeden.”
Automatiseren kostprijscalculaties
In 1972 is de fundering gelegd voor het automatiseren van kostprijscalculaties in de Nederlandse bouwwereld. Onder andere door architect Deddo Brink, vanuit de visie dat arbeidsintensieve processen efficiënter en effectiever waren uit te voeren. Met als bijkomend voordeel meer grip op het totale proces en alle gerealiseerde bouwwerken. “Een van de eerste grote projecten waarvoor de kostprijs met software is gecalculeerd, was de renovatie van Paleis Het Loo”, aldus van der Pijl. “Een complex project waarin de toegevoegde waarde van calculatiesoftware ruimschoots bewezen is. Daarna heeft het automatiseren van cost engineering zich verder ontwikkeld richting automatisch hoeveelheden uittrekken vanuit een BIM en aandacht voor lifecycle management. Door het snelgroeiend gebruik van BIM in projecten en de toename van aanbestedingen op basis van prestatiecontracten, bevindt de bouw- en GWW-markt zich momenteel in een onomkeerbare digitale transformatieperiode.”
Bouw kan nog veel leren van maakindustrie
In de industrie wordt vaak kritischer naar de optimale waarde van investeringsprojecten gezocht, dan in de bouw. Wanneer een beter ontwerp of oplossing op basis van baten- en kostenanalyses meer rendement oplevert, investeren industriële bedrijven graag meer. Daarom zijn de ketensamenwerking en digitale transformatie in die markt verder ontwikkeld en kan de bouw nog veel leren van de maakindustrie. “In bouwkundige en civieltechnische projecten wordt integraal samenwerken deels belemmerd door de afzonderlijke belangen en risico’s van alle partijen”, zegt van der Pijl. “Betere automatiseringsoplossingen en nieuwe contractvormen zijn die cultuur langzaam aan het veranderen. Kostendeskundigen hebben de taak en verantwoordelijkheid iedereen bewust te maken van de economische aspecten van een project en aandacht te blijven vragen voor het beoogde rendement. Dat principe zal nooit veranderen, alleen helpen automatiseringsoplossingen het uittrek- en rekenwerk te versnellen en inzichtelijker te maken.”
Kennis, ervaring en inzicht maken het verschil
Het uittrekken/bepalen van de benodigde hoeveelheden is een activiteit waaraan elke calculator het merendeel van zijn of haar tijd besteed. Wanneer dat werk wordt geautomatiseerd vanuit een BIM, blijft er volgens van der Pijl nog steeds kennis, ervaring en inzicht nodig om projecten nauwkeurig te kunnen begroten. “Tijdens het hoeveelheden uittrekken ontstaat er bij de calculator en werkvoorbereider zowel een gevoel als inzicht in de complexiteit van de aan te bieden en te realiseren werkzaamheden. Zoals bijvoorbeeld de moeilijkheidsgraad van te plaatsen bekistingen en te storten vloeren of wanden. Als het uittrekwerk wordt geautomatiseerd is dat gevoel er niet, of veel minder, met als risico onder- of overschatting. Een groot voordeel van cost engineering geïntegreerd met BIM is daarom niet alleen de mogelijke tijdwinst, maar ook het feit dat een calculator meer tijd kan besteden aan het analyseren en beoordelen van alle werkzaamheden op basis van kennis en ervaring. De komende jaren digitaliseert het calculatie vak steeds verder en zal de focus verschuiven naar het geven van advies en inzicht in de financiële risico’s.” Hiermee maken de kennis, ervaring en inzicht van de cost engineer hem of haar nog altijd onmisbaar in het proces.
Peter van der Pijl is werkzaam als Senior Adviseur bij Brink.
